Prawo wtórne

Źródła pr. Wspólnot Europejskich – pr. wtórne

Wtórne pr. wspólnotowe = jest stanowione przez organy Wspólnoty na postawie i w granicach wyznaczonych przez pr. pierwotne (pr. pierwotne pochodzi bezpośrednio od państw członkowskich= traktaty).

Prawo wtórne (pochodne) obejmuje:

• rozporządzenia;
  
• dyrektywy;
  
• decyzje;
  
• zalecenia;
  
• opinie.
  

Rozporządzenie

• zasięg ogólny,
  
• wiąże w całości
  
• jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach
  
• Adresatami rozporządzeń są nie tylko państwa i ich organy, lecz także obywatele
  
• podlegają opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot w serii L
  
• dla ich mocy obowiązującej nie jest konieczna inkorporacja do pr. wew., ani ogłoszenie (np. w polskim Dz.U.).
  
• państwa członkowskie nie są uprawnione do ogłaszania rozporządzeń w własnych publikatorach
  
• zakazane jest dokonywanie wiążącej wykładni rozporządzeń przez organy państwa członkowskiego.
  

Dyrektywa:

• adresowany do państw
  
• wiąże w odniesieniu do rezultatu
  
• pozostawia swobodę wyboru formy i środków
  
• państwa są zobowiązane do implementacji dyrektyw w krajowy porządek prawny w sposób zapewniający jej pełną skuteczność, a także w wyznaczonym w dyrektywnie terminie.
  

Skutki niewykonania dyrektywy:

• odp. odszkodowawcza państwa.
  
• skutkuje wniesieniem przeciwko temu państwu skargi o naruszenie przepisów Traktatu.
  
• dyrektywa może wywoływać bezpośredni skutek, jeżeli:
  

-    mimo upływu przewidzianego w niej terminu nie została implementowana w krajowy porządek prawny;

-    postanowienia tej dyrektywy są precyzyjne i bezwarunkowe, umożliwiając jej zastosowanie w konkretnych przypadkach.

Decyzje są aktami regulującymi sytuacje indywidualne i konkretne. Odnoszą się do oznaczonego kręgu adresatów i wiążą w całości podmioty, do których są skierowane (mogą to być państwa członkowskie, jak również inne podmioty prawne). Decyzje określają także tryb i środki urzeczywistnienia zawartego w nich nakazu/zakazu.

Zalecenia i opinie nie mają moc wiążącej; tzn. nie są prawnie wiążące dla ich adresatów, ale mają znaczenie prawne – np. opinia Parlamentu w procedurze współdecydowania stanowi konieczną przesłankę prawidłowości aktu prawnego Wspólnoty wydawanego w tym trybie. Zdaniem ETS zalecenia powinny być uwzględniane przy sądowej wykładni pr. krajowego państw członkowskich.

Wyliczenie z art. 249 TWE nie jest wyczerpujące – przepisy TWE przewidują także inne akty prawne, w szczególności: umowy międzynarodowe (art. 133 ust. 3 TWE), umowy pr. publicznego i prywatnego (np. art. 238 TWE), programy (np. art. 166 ust. 1 TWE) czy regulaminy (np. art. 199 ust. 1 TWE).

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Prawo pierwotne

Źródła prawa Wspólnot Europejskich – prawo pierwotne.

Pierwotne prawo wspólnotowe = pochodzi bezpośrednio od państw członkowskich (w odróżnieniu od wtórnego prawa wspólnotowego, które jest stanowione przez organy Wspólnoty na postawie i w granicach wyznaczonych przez prawo pierwotne).

Prawo pierwotne obejmuje:

1. Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich wraz z protokołami i aneksami:
   

• Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (podpisany 18 kwietnia 1951 r., wszedł w życie 23 lipca 1952 r. WYGASŁ po 50 latach
  
• Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (podpisany 25 marca 1957 r., wszedł w życie 1 stycznia 1958 r.)
  
• Traktat o Wspólnocie Europejskiej (podpisany 25 marca 1957 r., wszedł w życie 1 stycznia 1958 r.)
  
• Jednolity Akt Europejski (podpisany 17 i 28 lutego 1986 r., wszedł w życie 1 lipca 1987 r.)
  
• Traktat o Unii Europejskiej (z Maastricht) (podpisany 7 lutego 1992 r., wszedł w życie 1 listopada 1993 r.)
  
• Traktat Amsterdamski (podpisany 2 października 1997 r., wszedł w życie 1 maja 1999 r.).
  

1. Postanowienia Rady, wówczas, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw członkowskich. Np. decyzje zmieniające liczbę Sędziów i Rzeczników Generalnych Trybunału Sprawiedliwości, zmieniające liczbę członków Komisji Europejskiej, a także uchwała o ustanowieniu Sądu Pierwszej Instancji.
   

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Zas. subsydiarności

(art. 5(2) TWE)

Zasada subsydiarności = określa kiedy Wspólnota powinna podejmować działania. = Dec. powinny być podejmowane na szczeblu możliwie bliskim obywatelowi. W praktyce najpierw ma decydować gmina, potem powiat, region, państwo członkowskie, a dopiero na końcu Wspólnota, i to tylko wtedy, gdy zamierzone cele nie mogą być osiągnięte na szczeblu krajowym.

• Wprowadzona przez Traktat z Maastricht.
  
• Dot. tylko tych kwestii, w których Wspólnota nie ma kompetencji wyłącznej. Podział kompetencji pomiędzy Wspólnotę i państwa członkowskie nie jest jednak precyzyjny. ETS wydaje się interpretować kompetencje wyłączne restryktywnie.
  
• Subsydiarność ma charakter dynamiczny i powinna być interpretowana w świetle celów Wspólnoty.
  

Z zasadą subsydiarności związana jest bezpośrednio zasada proporcjonalności = określa w jakiej formie Wspólnota powinna podejmować działania = środki podejmowane z zamiarem osiągnięcia określonego celu muszą być właściwe, wystarczające i konieczne.

Podstawowe zasady prawa WE są zasadami zawartymi w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i mają charakter fundamentów, na których opiera się traktatowy ustrój i funkcjonowanie Wspólnot Europejskich. Są to:

1. zasada subsydiarności (art. 5 ust. 2 TWE);
   
2. zasada proporcjonalności (art. 5 ust. 3 TWE);
   
3. zasada solidarności (art. 10 TWE);
   
4. zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) (art. 12 TWE);
   
5. zasada ściślejszej współpracy (art. 11 TWE).
   
6. Sporny jest natomiast prawny charakter zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i zasady bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego.
   

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Zas. Solidarności

Podstawowe zas. prawa Wspólnot Europejskich – zas. solidarności (lojalności) (art. 10 TWE).

Zas. solidarności dwa aspekty:

• Pozytywny = państwa zapewniają u siebie skuteczność prawa wspólnotowego.
  
• Negatywny = państwa nie utrudniają stosowania u siebie prawa wspólnotowego.
  
• Lojalność = Państwa mają obowiązek działać również wtedy, gdy powinna działać Wspólnota, lecz z różnych względów jest to niemożliwe.
  
• Na państwach członkowskich spoczywa główny ciężar stosowania prawa wspólnotowego.
  
• Jednocześnie jednak w orzecznictwie Trybunału wskazano, że lojalność dotyczy także instytucji wspólnotowych w stosunkach z państwami członkowskimi (powinny one zwłaszcza respektować struktury instytucjonalne państw oraz informować je odpowiednio wcześnie o zamierzonych działaniach) oraz instytucji we wzajemnych stosunkach.
  
• Zas. lojalności nie była nigdy uznana za bezpośrednio skuteczną; ETS był natomiast skłonny uznać możliwość jej bezpośredniego stosowania w połączeniu z innymi przepisami TWE. Orzecznictwo ETS rozciągnęło obowiązywanie zas. lojalności także na współpracę sądową w sprawach karnych, nakazując prounijną wykładnię prawa w tej dziedzinie.
  

Podstawowe zasady prawa WE są zasadami zawartymi w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i mają charakter fundamentów, na których opiera się traktatowy ustrój i funkcjonowanie Wspólnot Europejskich. Są to:

1. zasada subsydiarności (art. 5 ust. 2 TWE);
   
2. zasada proporcjonalności (art. 5 ust. 3 TWE);
   
3. zasada solidarności (art. 10 TWE);
   
4. zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) (art. 12 TWE);
   
5. zasada ściślejszej współpracy (art. 11 TWE).
   
6. Sporny jest natomiast prawny charakter zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i zasady bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego.
   

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

 

Zas. proporcjonalności

Podstawowe zas. prawa Wspólnot Europejskich – zas. proporcjonalności (art. 5(3) TWE).

Zas. proporcjonalności = środki podejmowane z zamiarem osiągnięcia określonego celu muszą być właściwe, wystarczające i konieczne. Działania Wspólnoty nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w TWE.

Do Traktatu Amsterdamskiego został dołączony Protokół w spr. stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, zawierający

wytyczne:

• rozpatrywana kwestia ma charakter ponadnarodowy i nie może być w wystarczającym stopniu uregulowana przez państwa członkowskie;
  
• działania państw członkowskich lub brak działania Wspólnoty mogą być sprzeczne z wymaganiami Traktatu lub mogą w inny sposób znacząco zaszkodzić interesom państw członkowskich;
  
• działanie na poziomie Wspólnoty przyniesie wyraźne korzyści (skali lub skutków) w porównaniu z działaniem na poziomie państw członkowskich.
  

Ciężar dowodu spoczywa na instytucji działającej.

Z zas. proporcjonalności związana jest bezpośrednio zas. subsydiarności. Podstawowa różnica:

• Zas. subsydiarności określa, kiedy Wspólnota powinna podejmować działania,
  
• Zas. proporcjonalności wskazuje jaką formę i treść powinno mieć działanie Wspólnoty..
  

 

Podstawowe zasady prawa WE są zasadami zawartymi w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i mają charakter fundamentów, na których opiera się traktatowy ustrój i funkcjonowanie Wspólnot Europejskich. Są to:

1. zasada subsydiarności (art. 5 ust. 2 TWE);
   
2. zasada proporcjonalności (art. 5 ust. 3 TWE);
   
3. zasada solidarności (art. 10 TWE);
   
4. zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) (art. 12 TWE);
   
5. zasada ściślejszej współpracy (art. 11 TWE).
   
6. Sporny jest natomiast prawny charakter zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i zasady bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego.
   
7. Linki sponsorowane
   

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Katalog stron INPLUS

Pierwszeństwo prawa

Zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed prawem krajowym:

• Zas. sformułowana w orzecznictwie ETS.
  
• Dot. zarówno norm traktatowych, jak i um. między. zawieranych przez Wspólnotę oraz pr. wtórnego.
  
• Obejmuje wszystkie normy pr. wspólnotowego i wszystkie normy pr. krajowego, w tym normy konstytucyjne.
  

Zas. bezpośredniej skuteczność:

• dot. skutków prawnych pr. wspólnotowego w prawie krajowym.
  
• określana także jako bezpośrednie stosowanie lub samowykonalny charakter normy
  
• oznacza, że jednostka może powołać się na uprawnienia wynikające z pr. europejskiego wprost przed sądami krajowymi.
  
• sądy krajowe są odpowiedzialne za stosowanie pr. wspólnotowego i zapewnienie jego egzekwowania.
  

O ile bezpośrednio obowiązujące są wszystkie normy pr. europejskiego, o tyle tylko niektóre są bezpośrednio skuteczne. Warunkami samowykonalności są: jasny, precyzyjny i bezwarunkowy charakter normy, a także jej kompletność, tj. budowa i treść pozwalające na stosowanie takiej normy bez konieczności wydania jakiegokolwiek uzupełniającego aktu pr. wewnętrznego

Postanowienia, które są bezpośrednio skuteczne, wywołują skutki prawne wobec jednostek (określają ich pr. i obowiązki), jednak i organów krajowych bez konieczności uchwalania dodatkowego aktu prawnego. Podstawowe znaczenie dla reguły bezpośredniej skuteczności ma orzecznictwo ETS, w szczególności tzw. sprawa van Gend & Loos; w wyroku tym Trybunał stwierdził, że pr. podmiotowe obywateli mogą wynikać nie tylko z wyraźnego postanowienia Traktatu, lecz także z obowiązków jakie Traktat bezspornie nakłada na jednostki, państwa członkowskie czy organy wspólnotowe.

Zgodnie z wskazywanymi przez ETS oraz w piśmiennictwie przesłankami, bezpośredni skutek wywołują te przepisy pr. wspólnotowego, które:

są jasne i precyzyjne;

są bezwarunkowe;

jeżeli podlegają wykonaniu przez państwa członkowskie lub instytucje Wspólnoty, to nie przyznają tym podmiotom kompetencji do działania na zasadzie uznania lub władzy dyskrecjonalnej.

Uwzględniając powyższe przesłanki (tzw. test van Gend & Loos), przyjmuje się, że postanowienia są bezpośrednio skuteczne, gdy ich realizacja nie jest uzależniona od żadnych dalszych warunków i z powodu swojej precyzyjnej treści nie wymagają dalszego skonkretyzowania. ETS przypisał charakter bezpośredniej skuteczności całemu rzędowi przepisów traktatowych (np. art. 25 TWE – dot. zakazu stosowania ceł przywozowych, wywozowych lub opłat o skutku równoważnym, art. 90 TWE – dot. zakazu dyskryminacji podatkowej produktów wspólnotowych innych niż krajowe, art. 141 TWE – wprowadzający zasadę równości wynagrodzeń mężczyzn i kobiet za taką samą pracę).

Pierwszeństwo pr. wspólnotowego przed prawem krajowym Zas. ta została sformułowana w orzecznictwie ETS. Dot. zarówno norm traktatowych, jak i umów międzynarodowych zawieranych przez Wspólnotę oraz pr. wtórnego. Obejmuje wszystkie normy pr. wspólnotowego i wszystkie normy pr. krajowego, w tym normy konstytucyjne.

Orzeczeniu w sprawie Internationale HandelsgesellschaftTrybunał musiał wypowiedzieć się na temat stosunku rozporządzenia wspólnotowego nr 120/67 do konstytucji RFN. ETS orzekł, że ważność środków prawnych podejmowanych przez Wspólnotę może być oceniana wyłącznie w świetle pr. wspólnotowego. Nie można podważać skuteczności pr. wspólnotowego poprzez powołanie się na ewentualną sprzeczność normy wspólnotowej z konstytucją. Z drugiej strony, Trybunał podkreślił, że ochrona praw fundamentalnych jest wymogiem pr. wspólnotowego, ponieważ pr. te należą do wspólnego dziedzictwa konstytucyjnego państw członkowskich. Tym samym należy przyjąć, że Wspólnota wprowadzając określone rozwiązania prawne nie miała zamiaru naruszenia praw fundamentalnych. W każdym razie najważniejsza konkluzja tego orzeczenia stanowi, że normy wspólnotowe bez względu na ich źródło formalne zawsze mają pierwszeństwo przed normami krajowymi, w tym również przed normami konstytucyjnymi.
Skutki prawne tej zas. określił Trybunał luksemburski kilka lat później w orzeczeniu w sprawie Simmenthal. Sędziowie stwierdzili, że z zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed prawem krajowym wynika, że norma wewnętrzna niezgodna ze wspólnotową automatycznie nie może być stosowana. Kompetencja do stwierdzenia takiej sytuacji przysługuje każdemu sędziemu krajowemu stosującemu pr. wspólnotowe. Co więcej, zas. ta odnosi się również do ewentualnych nowych środków ustawodawczych wprowadzonych przez państwo członkowskie w dziedzinie zastrzeżonej dla pr. wspólnotowego. Orzeczenie to podkreśla również olbrzymie zaufanie do sędziów, którzy otrzymali władzę niestosowania pr. krajowego. W dalszym orzecznictwie ETS podkreślił, że zapewnienie pełnej skuteczności pr. wspólnotowego wymaga, by sędzia krajowy zawiesił w razie wątpliwości stosowanie normy krajowej, nawet jeżeli system pr. wewnętrznego nie zawiera normy, która by mu na to pozwalała. Możliwość taka jest istotna również ze względu na konieczność wykonania orzeczenia prejudycjalnego. Orzeczenie w sprawie T. Kreil dotyczyło sytuacji, w której konfliktu pomiędzy normą konstytucyjną a normą wspólnotową nie udało się wyeliminować w drodze wykładni. RFN w efekcie musiała zmienić konstytucję. Zmiana konstytucji ze względu na wymogi pr. wspólnotowego nie jest zresztą niczym nadzwyczajnym w praktyce wielu państw członkowskich, w tym Niemiec i Francji. Opisane wyżej podejście ETS dotyczy perspektywy wspólnotowej. Tymczasem stanowisko państw członkowskich, a zwłaszcza ich najwyższych organów sądowych, może być całkowicie odmienne. Poszczególne sądy konstytucyjne bądź sądy najwyższe, spełniające podobną funkcję w niektórych państwach, wielokrotnie w różnych sytuacjach podkreślały, że zachowują sobie kompetencję do badania zgodności pr. wspólnotowego z konstytucjami. Jednocześnie jednak nigdy dotąd nie zdarzyło się, by którykolwiek z tych organów sądowych orzekł, że norma wspólnotowa jest sprzeczna z prawem krajowym i w związku z tym nie może być stosowana. Wyjątkowy charakter miały orzeczenia polskiego TK i niemieckiego FTK w sprawie europejskiego nakazu aresztowania, w których oba trybunały zakwestionowały sposób wdrożenia decyzji ramowej do pr. krajowego. Ustawodawstwo to dotyczyło jednak nie pr. wspólnotowego, lecz unijnego (współpracy w sprawach karnych).

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Zas. niedyskryminacji

Podstawowe zas. prawa Wspólnot Europejskich – zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo oraz zas. współpracy (art. 11 i 12 TWE).

Zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo zabrania jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

Zas. ta znajduje bezpośrednie zastosowanie gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki:

• w danej sprawie nie mają zastosowania przepisy szczególne TWE (np. art. 39 TWE zakazujący dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia pracowników z państw członkowskich);
  
• oraz sprawa objęta jest zakresem stosowania TWE.
  

Zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo różni się od ogólnej zas. równości (art. 13 TWE) tym, że niedozwolonym kryterium różnicującym jest obywatelstwo, podczas gdy zas. równości zakłada, że podmioty charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną powinny być traktowane jednakowo. Jednocześnie zas. ta stanowi szczególny przypadek zas. równości w tym sensie, że wyraźnie określa niedozwolone kryterium różnicujące.

Adresatami normy prawnej zawartej w art. 12 TWE są państwa członkowskie oraz organy i instytucje Wspólnoty, natomiast uprawnionymi z jej tytułu są obywatele państw członkowskich (obywatele UE) oraz zrównane z nimi w tym zakresie osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo może mieć zastosowanie w odniesieniu do obywateli państw trzecich w sprawach podlegających przepisom wspólnotowym, np. członków rodziny przemieszczającego się pracownika.

Warto dodać, że art. 12 TWE nie zakazuje wyraźnie dyskryminowania przez państwa członkowskie własnych obywateli. Oznacza to, że państwa członkowskie mogą gorzej traktować swoich obywateli niż innych obywateli Unii, jeśli mamy do czynienia ze stosunkami czysto wewnętrznymi i brakiem odniesienia do swobód gwarantowanych przez prawo wspólnotowe.

Zas. wzmocnionej współpracy
= określa procedury jakie państwa członkowskie – zamierzające podjąć ze sobą ściślejszą kooperację w jednej z dziedzin określonej Traktem – powinny przedsięwziąć, zgodnie z postanowieniami TWE oraz Traktatu o Unii Europejskiej (art. 43-45 TUE).

Zgodnie z regulacją art. 11 TWE, ustanowienie wzmocnionej współpracy, wymaga, co do zas.:

• wniosku państw członkowskich do Komisji, która może przedłożyć Radzie odpowiednią propozycję;
  
• upoważnienia Rady, która udziela go większością kwalifikowaną, na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim (gdy dana dziedzina podlega regulacji w trybie procedury współdecydowania, wymagana jest zgoda Parlamentu).
  

Również przyłączenie się do ustanowionej już (w tym trybie) współpracy, wymaga notyfikacji Radzie i Komisji, która z kolei w określonych terminach (art. 11a TWE) przedkłada Radzie opinię i podejmuje decyzję

Wyjątkiem od zas. jednolitego stosowania prawa wspólnotowego jest instytucja wzmocnionej współpracy (zacieśnionej, pogłębionej) pomiędzy niektórymi państwami członkowskimi. Jakkolwiek materialnie wprowadzona ona została już wcześniej, w postaci porozumień z Schengen (regulujących zas. wjazdu i pobytu cudzoziemców w państwach-stronach umów, a właściwie na terytorium Wspólnoty, oraz zas. nadawania statusu uchodźcy), unii gospodarczej i walutowej oraz polityki socjalnej, to jednak formalnie przepisy regulujące taką możliwość zostały zamieszczone w Traktacie Amsterdamskim, a następnie rozwinięte w Traktacie Nicejskim. Postanowienia dotyczące wzmocnionej współpracy możemy podzielić na przepisy ogólne, mające zastosowanie we wszystkich dziedzinach integracji unijnej, oraz na regulacje szczegółowe, dotyczące wzmocnionej współpracy w poszczególnych filarach. Wymogi akceptacji tej współpracy możemy podzielić na formalne i materialne. Do materialnoprawnych zaliczamy: konieczność respektowania przez państwa uczestniczące acquis communautaire, wyłączenie dziedzin należących do kompetencji Wspólnoty oraz do kompetencji państw członkowskich, przestrzeganie regulacji dotyczących obywatelstwa Unii oraz zapewnienie, że współpraca nie będzie prowadziła do dyskryminacji ani do powstania przeszkód w obrocie pomiędzy państwami członkowskimi. Warunki formalnoprawne to minimalna liczba państw uczestniczących we wzmocnionej współpracy (co najmniej 8), otwarcie współpracy dla wszystkich państw zainteresowanych nią w przyszłości, a zwłaszcza wyrażenie zgody na wzmocnioną współpracę przez Radę UE kwalifikowaną większością głosów.
Traktat Nicejski w sposób istotny rozwija zas. wzmocnionej współpracy. Znowelizowane zostały zarówno postanowienia ogólne dotyczące zasad współpracy, jak i regulacje dotyczące wzmocnionej współpracy w poszczególnych filarach. Jeśli chodzi o postanowienia ogólne, podkreślają one przede wszystkim, że współpraca taka ma realizować cele Unii i Wspólnoty, chroniąc i służąc ich interesom oraz wzmacniając proces integracji. Nie może ona modyfikować systemu prawnego i instytucjonalnego Unii, a w szczególności nie może być niezgodna z acquis communautaire oraz ze środkami podejmowanymi w ramach Unii. W szczególności ściślejsza współpraca nie może podważać zasad konstrukcji i funkcjonowania rynku wewnętrznego i nie może stanowić przeszkody lub dyskryminacji w obrocie handlowym między państwami członkowskimi, ani też naruszać zasad konkurencji oraz zasad współpracy w ramach systemu Schengen. Utrzymana została liczba ośmiu państw członkowskich jako minimalna dla podjęcia ściślejszej współpracy. Współpraca ma być otwarta dla wszystkich państw członkowskich i nie może naruszać praw państw w niej nie uczestniczących. Wzmocniona współpraca powinna być traktowana jako rozwiązanie ostateczne. Odrębny przepis precyzuje sposób podejmowania decyzji w ramach ściślejszej współpracy. Akty prawne podejmowane w ramach wzmocnionej współpracy nie będą stanowiły części acquis unijnego (co oznacza m.in. wyłączenie w stosunku do nich kompetencji ETS), będą obowiązywały i miały bezpośrednią skuteczność wyłącznie w państwach uczestniczących. Natomiast pozostałe państwa członkowskie zobowiązały się do nieprzeszkadzania we współpracy.
Rozbudowane zostały również postanowienia dotyczące ściślejszej współpracy we wszystkich trzech filarach Unii. Nowością są przepisy dotyczące współpracy w zakresie II filara UE, tj. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Współpraca ta musi respektować zobowiązania międzynarodowe Unii i Wspólnoty. W sprawach proceduralnych przyjęte zostały rozwiązania analogiczne do zastosowanych w Traktacie Amsterdamskim w zakresie III filara (art. 40 TUE).

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Zas. kompetencji powierzonych

Zas. działania Wspólnoty i organów (instytucji) Wspólnoty w granicach i na podstawie kompetencji przyznanych przez TWE.

Wspólnota i jej organy działają na zas. kompetencji powierzonych Wspólnocie (traktatem) przez państwa członkowskie.

• wyłącznie państwa członkowskie jako strony Traktatu-umowy międzynarodowej są uprawnione do określania kompetencji Wspólnoty jako osoby prawnej i kompetencji poszczególnych jej organów
  
• zmiana w tym zakresie wymaga zmiany/uzupełnienia Traktatu.
  

Zas. kompetencji powierzonych ma dwa aspekty:

• zewnętrzny – podział kompetencji m. Wspólnotę i państwa członkowie,
  
• wewnętrzny – podziału kompetencji (właściwości) m. instytucje (organy) Wspólnoty Europejskiej.
  

Aspekt zewnętrzny wyraża się w tym, że Wspólnota działa w granicach uprawnień przyznanych jej Traktatem oraz dla realizacji celów w nim oznaczonych. Art. 5 ust. 1 TWE wyznacza podział kompetencji pomiędzy WE a państwa członkowskie, przy czym kompetencja Wspólnoty do działania nie musi być określona szczegółowo. TWE zawiera bowiem przepisy, które mają charakter upoważnień generalnych (np. art. 95 TWE).
W orzecznictwie ETS podkreśla się również, że kompetencje Wspólnoty mogą być w konkretnym przypadku wywiedzione w drodze wykładni poszczególnych przepisów Traktatu w sytuacji, gdy brak przepisów ustanawiających wyraźnie daną kompetencję. Ponadto, zgodnie z art. 308 TWE, Wspólnota może podjąć odpowiednie działanie, mimo braku kompetencji określonych w Traktacie, jeżeli podjęcie tego działania jest niezbędne do osiągnięcia, w ramach funkcjonowania wspólnego rynku, jednego z celów Wspólnoty.

Aspekt wewnętrzny wyrażony jest art. 7 ust. 1 TWE, zgodnie z którym każda instytucja Wspólnoty działa w granicach kompetencji przyznanych jej przez Traktat. Oznacza to w szczególności, że instytucje Wspólnoty nie mogą podejmować działań zastrzeżonych do właściwości innych instytucji Wspólnoty oraz że subdelegacja kompetencji jest dopuszczalna tylko na mocy wyraźnego przepisu Traktatu.

Zapewnieniu przestrzegania zas. działania Wspólnoty (jej organów i instytucji) na podstawie i w granicach przyznanych przez Traktat służy m.in.

• obowiązek wskazywania podstawy prawnej aktu prawnego Wspólnoty;
  
• możliwość stwierdzenia przez ETS nieważności aktu prawnego Wspólnoty wydanego z naruszeniem właściwości.
  
• Linki sponsorowane
  

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Bezpośredni skutek prawa

Zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed prawem krajowym:

• Zas. sformułowana w orzecznictwie ETS.
  
• Dot. zarówno norm traktatowych, jak i um. między. zawieranych przez Wspólnotę oraz pr. wtórnego.
  
• Obejmuje wszystkie normy pr. wspólnotowego i wszystkie normy pr. krajowego, w tym normy konstytucyjne.
  

Zas. bezpośredniej skuteczność:

• dot. skutków prawnych pr. wspólnotowego w prawie krajowym.
  
• określana także jako bezpośrednie stosowanie lub samowykonalny charakter normy
  
• oznacza, że jednostka może powołać się na uprawnienia wynikające z pr. europejskiego wprost przed sądami krajowymi.
  
• sądy krajowe są odpowiedzialne za stosowanie pr. wspólnotowego i zapewnienie jego egzekwowania.
  

O ile bezpośrednio obowiązujące są wszystkie normy pr. europejskiego, o tyle tylko niektóre są bezpośrednio skuteczne. Warunkami samowykonalności są: jasny, precyzyjny i bezwarunkowy charakter normy, a także jej kompletność, tj. budowa i treść pozwalające na stosowanie takiej normy bez konieczności wydania jakiegokolwiek uzupełniającego aktu pr. wewnętrznego

Postanowienia, które są bezpośrednio skuteczne, wywołują skutki prawne wobec jednostek (określają ich pr. i obowiązki), jednak i organów krajowych bez konieczności uchwalania dodatkowego aktu prawnego. Podstawowe znaczenie dla reguły bezpośredniej skuteczności ma orzecznictwo ETS, w szczególności tzw. sprawa van Gend & Loos; w wyroku tym Trybunał stwierdził, że pr. podmiotowe obywateli mogą wynikać nie tylko z wyraźnego postanowienia Traktatu, lecz także z obowiązków jakie Traktat bezspornie nakłada na jednostki, państwa członkowskie czy organy wspólnotowe.

Zgodnie z wskazywanymi przez ETS oraz w piśmiennictwie przesłankami, bezpośredni skutek wywołują te przepisy pr. wspólnotowego, które:

są jasne i precyzyjne;

są bezwarunkowe;

jeżeli podlegają wykonaniu przez państwa członkowskie lub instytucje Wspólnoty, to nie przyznają tym podmiotom kompetencji do działania na zasadzie uznania lub władzy dyskrecjonalnej.

Uwzględniając powyższe przesłanki (tzw. test van Gend & Loos), przyjmuje się, że postanowienia są bezpośrednio skuteczne, gdy ich realizacja nie jest uzależniona od żadnych dalszych warunków i z powodu swojej precyzyjnej treści nie wymagają dalszego skonkretyzowania. ETS przypisał charakter bezpośredniej skuteczności całemu rzędowi przepisów traktatowych (np. art. 25 TWE – dot. zakazu stosowania ceł przywozowych, wywozowych lub opłat o skutku równoważnym, art. 90 TWE – dot. zakazu dyskryminacji podatkowej produktów wspólnotowych innych niż krajowe, art. 141 TWE – wprowadzający zasadę równości wynagrodzeń mężczyzn i kobiet za taką samą pracę).

Pierwszeństwo pr. wspólnotowego przed prawem krajowym

Zas. ta została sformułowana w orzecznictwie ETS. Dot. zarówno norm traktatowych, jak i umów międzynarodowych zawieranych przez Wspólnotę oraz pr. wtórnego. Obejmuje wszystkie normy pr. wspólnotowego i wszystkie normy pr. krajowego, w tym normy konstytucyjne.
Orzeczeniu w sprawie Internationale HandelsgesellschaftTrybunał musiał wypowiedzieć się na temat stosunku rozporządzenia wspólnotowego nr 120/67 do konstytucji RFN. ETS orzekł, że ważność środków prawnych podejmowanych przez Wspólnotę może być oceniana wyłącznie w świetle pr. wspólnotowego. Nie można podważać skuteczności pr. wspólnotowego poprzez powołanie się na ewentualną sprzeczność normy wspólnotowej z konstytucją. Z drugiej strony, Trybunał podkreślił, że ochrona praw fundamentalnych jest wymogiem pr. wspólnotowego, ponieważ pr. te należą do wspólnego dziedzictwa konstytucyjnego państw członkowskich. Tym samym należy przyjąć, że Wspólnota wprowadzając określone rozwiązania prawne nie miała zamiaru naruszenia praw fundamentalnych. W każdym razie najważniejsza konkluzja tego orzeczenia stanowi, że normy wspólnotowe bez względu na ich źródło formalne zawsze mają pierwszeństwo przed normami krajowymi, w tym również przed normami konstytucyjnymi.
Skutki prawne tej zas. określił Trybunał luksemburski kilka lat później w orzeczeniu w sprawie Simmenthal. Sędziowie stwierdzili, że z zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed prawem krajowym wynika, że norma wewnętrzna niezgodna ze wspólnotową automatycznie nie może być stosowana. Kompetencja do stwierdzenia takiej sytuacji przysługuje każdemu sędziemu krajowemu stosującemu pr. wspólnotowe. Co więcej, zas. ta odnosi się również do ewentualnych nowych środków ustawodawczych wprowadzonych przez państwo członkowskie w dziedzinie zastrzeżonej dla pr. wspólnotowego. Orzeczenie to podkreśla również olbrzymie zaufanie do sędziów, którzy otrzymali władzę niestosowania pr. krajowego. W dalszym orzecznictwie ETS podkreślił, że zapewnienie pełnej skuteczności pr. wspólnotowego wymaga, by sędzia krajowy zawiesił w razie wątpliwości stosowanie normy krajowej, nawet jeżeli system pr. wewnętrznego nie zawiera normy, która by mu na to pozwalała. Możliwość taka jest istotna również ze względu na konieczność wykonania orzeczenia prejudycjalnego.

Orzeczenie w sprawie T. Kreil dotyczyło sytuacji, w której konfliktu pomiędzy normą konstytucyjną a normą wspólnotową nie udało się wyeliminować w drodze wykładni. RFN w efekcie musiała zmienić konstytucję. Zmiana konstytucji ze względu na wymogi pr. wspólnotowego nie jest zresztą niczym nadzwyczajnym w praktyce wielu państw członkowskich, w tym Niemiec i Francji.
Opisane wyżej podejście ETS dotyczy perspektywy wspólnotowej. Tymczasem stanowisko państw członkowskich, a zwłaszcza ich najwyższych organów sądowych, może być całkowicie odmienne. Poszczególne sądy konstytucyjne bądź sądy najwyższe, spełniające podobną funkcję w niektórych państwach, wielokrotnie w różnych sytuacjach podkreślały, że zachowują sobie kompetencję do badania zgodności pr. wspólnotowego z konstytucjami. Jednocześnie jednak nigdy dotąd nie zdarzyło się, by którykolwiek z tych organów sądowych orzekł, że norma wspólnotowa jest sprzeczna z prawem krajowym i w związku z tym nie może być stosowana. Wyjątkowy charakter miały orzeczenia polskiego TK i niemieckiego FTK w sprawie europejskiego nakazu aresztowania, w których oba trybunały zakwestionowały sposób wdrożenia decyzji ramowej do pr. krajowego. Ustawodawstwo to dotyczyło jednak nie pr. wspólnotowego, lecz unijnego (współpracy w sprawach karnych).

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Rozporządzenie 44

Zakres zastosowania Rozporządzenia Rady (WE) Nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sadowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Zastosowanie: w spr. cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu.

Nie obejmuje spr. podatkowych, celnych i administracyjnych.

Ponadto nie stosuje się do:

• stanu cywilnego,
  
• zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych,
  
• stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa,
  
• pr. spadkowego włącznie z testamentami;
  
• upadłości, układów i innych podobnych postępowań;
  
• ubezpieczeń społecznych;
  
• sądownictwa polubownego.
  

Intencją Rady było, aby przedmiotowy zakres zastosowania tego rozporządzenia rozciągał się – pominąwszy kilka enumeratywnie wskazanych dziedzin pr. – na zasadniczą część pr. cywilnego i handlowego, tak aby zniwelować różnice pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie jurysdykcji i uznawania orzeczeń utrudniające należyte funkcjonowanie wspólnego rynku (por. art. 65 TWE).

Natomiast w zakresie podmiotowym, rozporządzenie wiąże i znajduje zastosowanie w stosunku do wszystkich państw członkowskich UE, z wyjątkiem Danii. W stosunkach pomiędzy Danią a państwami członkowskimi znajduje nadal zastosowanie Konwencja brukselska o jurysdykcji i wykonywaniu [..] z 27 września 1968 r.

Rozporządzenie nie znajduje także zastosowania (nie wywiera skutków) w zakresie zawartych przez państwa członkowskie konwencji w sprawach szczególnych.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Orzeczenie wstępne

Wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego (art. 234 TWE).

Celem pytań prejudycjalnych jest zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów krajowych w zakresie stosowania pr. wspólnotowego.

Każdy sąd krajowy, który w prowadzonym przed nim postępowaniu napotka na element wspólnotowy, niejasny lub wymagający wykładni, ma obowiązek zawiesić postępowanie i zadać pytanie prawne Trybunałowi, który jest jedynym sądem uprawnionym do autentycznej i wiążącej interpretacji pr. wspólnotowego.

Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym:

1. wykładni Traktatu;
   
2. ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje Wspólnoty i EBC;
   
3. wykładni statutów organów utworzonych aktem Rady, gdy te statuty to przewidują.
   

TWE przewiduje 2 możliwe sytuacje, w zależności od których sąd krajowy może albo musi zwrócić się do ETS z pytaniem wstępnym:

• sąd krajowy ma obowiązek skierowania do Trybunału pytania wstępnego, jeżeli kwestia wzbudzająca wątpliwości jest podnoszona w postępowaniu przed sądem krajowym, od którego rozstrzygnięcia pr. wewnętrzne nie przewiduje środków odwoławczych. Obowiązek ten nie jest jednak obarczony żadnymi sankcjami.
  
• sąd krajowy może się zwrócić do ETS z pytaniem wstępnym, zawsze wtedy, gdy uzna, że wyjaśnienie danej kwestii jest niezbędne do wydania wyroku.
  

Procedura z art. 234 TWE ma charakter niesporny. Ponadto, ETS nie jest uprawniony do wypowiadania się w ramach art. 234 TWE co do zgodności danej ustawy krajowej z TWE – co wynika z faktu, że nie istnieje zależność hierarchiczna miedzy sądami krajowymi
a wspólnotowymi, a odesłanie prejudycjalne opiera się ona na zasadzie dobrowolnej współpracy.

Odpowiedź ETS = ma postać wyroku lub postanowienia z uzasadnieniem, wiąże ona sąd krajowy będący adresatem orzeczenia, a pośrednio także inne sądy (orzekające w analogicznych sprawach).

Postępowanie prejudycjalne spełnia jeszcze jedną rolę. Oprócz interpretacji pr., Trybunał może wypowiedzieć się w nim na temat ważności aktu wspólnotowego. W orzecznictwie ETS wykształciło się jednak ograniczenie tej kompetencji: nie może powołać się w postępowaniu prejudycjalnym na nieważność aktu prawnego podmiot, który był adresatem danego aktu, i który miał możliwość podważenia tego aktu w postępowaniu o nieważność, lecz nie wniósł powództwa w odpowiednim terminie.

Odpowiedzi na pytania prejudycjalne są wiążące tylko dla sądu krajowego zadającego pytanie i ewentualnie dla kolejnych sądów rozpatrujących daną sprawę w trybie instancyjnym. Nie mają one charakteru precedensowego.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

UE a WE

Unia Europejska a Wspólnoty Europejskie – charakter prawny (podstawowe różnice).

Wspólnoty Europejskie = to 2 organizacje międzynarodowe:

1. Wspólnota Europejska,
   
2. Europejska Wspólnota Energii Atomowej
   

stanowiące pierwszy filar Unii Europejskiej.

• Początkowo (od 1957 – Traktat Rzymski)
  
  • Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS)
    
  • Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)
    
  • Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), od 1993 Wspólnota Europejska (WE),
    
• Posiada własne (po fuzji wspólne) organy:
  
  • Parlament Europejski,
    
  • Rada (Unii Europejskiej),
    
  • Komisja (Europejska),
    
  • Europejski Trybunał Sprawiedliwości (wraz z Sądem I Instancji),
    
  • Trybunał Obrachunkowy
    
• Może stanowić prawo
  
• Ma własne sądy.
  

Unia Europejska
= organizacja ponadnarodowa powołana Traktatem z Maastricht z 7 lutego 1992 składająca się z 3 filarów:

1. Wspólnoty Europejskie,
   
2. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
   
3. kooperacja policji (Europol) i wymiarów sprawiedliwości (Eurojust)
   

• Nie osobowości prawnej (ma ją zyskać po ratyfikacji Traktatu Konstytucyjnego UE),
  
• Nie ma organów (bazuje na strukturach WE),
  
• Ma jedynie organ polityczny – Radę Europejską, składającą się z szefów państw i rządów oraz Przewodniczącego Komisji
  

a) UE nie ma osobowości prawnej (można jednak doszukiwać się przynajmniej zdolności prawnomiędzynarodowej – wynika to z przepisów Traktatu Amsterdamskiego, który przewidywał powołanie Wysokiego Przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa), podczas gdy Wspólnota Europejska ma osobowość prawną w wymiarze międzynarodowym (art. 281 TWE) – może być ona podmiotem prawa międzynarodowego (zaciągać zobowiązania, przystępować do org. międzynarodowych, stawać przed międzynarodowymi organizacjami rozstrzygającymi spory itp.), jak i wewnętrznego państw członkowskich (osobowość prawna w wymiarze krajowym) (art. 282 TWE).

b) WE jest organizacją międzynarodową, może zawierać umowy międzynarodowe, przystępować do organizacji międzynarodowych lub uzyskiwać status obserwatora w tych organizacjach, podczas gdy UE nie ma takich kompetencji.

c) WE działa poprzez swoje organy tj. Parlament Europejski, Rada (Unii Europejskiej), Komisja (Europejska), Europejski Trybunał Sprawiedliwości (wraz z Sądem I Instancji), Trybunał Obrachunkowy (art. 7 ust. 1 TWE) oraz organy/instytucje pomocnicze: Komitet Społeczno-Gospodarczy, Komitet Regionów (art. 7 ust. 2 TWE), Europejski Bank Centralny (art. 8 TWE) oraz Europejski Bank Inwestycyjny (art. 9 TWE.

UE nie posiada własnej struktury organizacyjnej, ani organów sensu stricto (przy wykonywaniu celów nadanych jej Traktatem o Unii Europejskiej posiłkuje się organami WE), ma jedynie organ polityczny – Radę Europejską, składającą się z szefów państw i rządów państw członkowskich oraz Przewodniczącego Komisji (art. 4 ust. 1 TUE).

d) WE, w przeciwieństwie do UE, posiada kompetencje do stanowienia prawa oraz organy sądowe (Europejski Trybunał Sprawiedliwości wraz z Sądem Pierwszej Instancji) rozstrzygający spory wynikające ze stosowania tego prawa.

Pomimo tych różnic, nakaz spójności gwarantuje zgodność działania Wspólnot z jednej strony oraz współdziałania państw członkowskich w ramach pozostałych dwóch filarów z drugiej. Zapewnienie przestrzegania nakazu spójności zostało powierzone organom wspólnotowym – Radzie i Komisji (art. 3ust. 2 TUE). Co więcej, organy Wspólnot są włączone do współpracy w ramach kompetencji UE (art. 3 ust. 1 TUE).

Rady Unii Europejskiej nie należy mylić z Radą Europejską, która jest organem politycznym Unii Europejskiej ani z Radą Europy, która jest organizacją międzynarodową (utworzoną już w 1949 r.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Pytanie prejudycjalne

Wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego – podstawowe zas. (art. 234 TWE).

Celem pytań prejudycjalnych jest zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów krajowych w zakresie stosowania pr. wspólnotowego.

Każdy sąd krajowy, który w prowadzonym przed nim postępowaniu napotka na element wspólnotowy, niejasny lub wymagający wykładni, ma obowiązek zawiesić postępowanie i zadać pytanie prawne Trybunałowi, który jest jedynym sądem uprawnionym do autentycznej i wiążącej interpretacji pr. wspólnotowego.

Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym:

1. wykładni Traktatu;
   
2. ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje Wspólnoty i EBC;
   
3. wykładni statutów organów utworzonych aktem Rady, gdy te statuty to przewidują.
   

TWE przewiduje 2 możliwe sytuacje, w zależności od których sąd krajowy może albo musi zwrócić się do ETS z pytaniem wstępnym:

• sąd krajowy ma obowiązek skierowania do Trybunału pytania wstępnego, jeżeli kwestia wzbudzająca wątpliwości jest podnoszona w postępowaniu przed sądem krajowym, od którego rozstrzygnięcia pr. wewnętrzne nie przewiduje środków odwoławczych. Obowiązek ten nie jest jednak obarczony żadnymi sankcjami.
  
• sąd krajowy może się zwrócić do ETS z pytaniem wstępnym, zawsze wtedy, gdy uzna, że wyjaśnienie danej kwestii jest niezbędne do wydania wyroku.
  

Procedura z art. 234 TWE ma charakter niesporny. Ponadto, ETS nie jest uprawniony do wypowiadania się w ramach art. 234 TWE co do zgodności danej ustawy krajowej z TWE – co wynika z faktu, że nie istnieje zależność hierarchiczna miedzy sądami krajowymi
a wspólnotowymi, a odesłanie prejudycjalne opiera się ona na zasadzie dobrowolnej współpracy.

Odpowiedź ETS = ma postać wyroku lub postanowienia z uzasadnieniem, wiąże ona sąd krajowy będący adresatem orzeczenia, a pośrednio także inne sądy (orzekające w analogicznych sprawach).

Postępowanie prejudycjalne spełnia jeszcze jedną rolę. Oprócz interpretacji pr., Trybunał może wypowiedzieć się w nim na temat ważności aktu wspólnotowego. W orzecznictwie ETS wykształciło się jednak ograniczenie tej kompetencji: nie może powołać się w postępowaniu prejudycjalnym na nieważność aktu prawnego podmiot, który był adresatem danego aktu, i który miał możliwość podważenia tego aktu w postępowaniu o nieważność, lecz nie wniósł powództwa w odpowiednim terminie. Odpowiedzi na pytania prejudycjalne są wiążące tylko dla sądu krajowego zadającego pytanie i ewentualnie dla kolejnych sądów rozpatrujących daną sprawę w trybie instancyjnym. Nie mają one charakteru precedensowego.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Uznanie orzeczenia

Przyczyny odmowy uznania orzeczenia według Rozporządzenia Rady (WE) Nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sadowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Zasadą jest, że orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim są uznawane w innych państwach członkowskich niejako automatycznie, bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

Zgodnie z Rozporządzeniem orzeczenia nie uznaje się, jeżeli:

• uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie;
  
• pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono dokumentu wszczynającego postępowanie lub równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiających mu przygotowanie obrony, chyba że pozwany nie złożył przeciwko przeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał do tego możliwość;
  
• orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie;
  
• orzeczenia nie da się pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim albo w państwie trzecim w sporze o to samo roszczenie między tymi samymi tronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki konieczne do jego uznania w państwie członkowskim, w którym o to wystąpiono;
  
• orzeczenie jest sprzeczne z przepisami Rozporządzenia dotyczącymi jurysdykcji w sprawach dotyczących ubezpieczeń, umów zawartych z konsumentami oraz jurysdykcji wyłącznej (przy czym sąd w państwie, w którym wystąpiono o uznanie, związany jest ustaleniami faktycznymi, na których sąd państwa członkowskiego oparł swoją jurysdykcję).
  

W żadnym jednak wypadku orzeczenie zagraniczne nie może być przedmiotem kontroli merytorycznej w państwie, w którym wystąpiono o jego uznanie.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Podstawowe swobody

Podstawowe swobody w prawie Wspólnot Europejskich.

Cztery "podstawowe swobody": (dot. wspólnego rynku)

• przepływu towarów,
  
• osób,
  
• usług,
  
• kapitału.
  

Ściśle z nimi powiązana jest

• gwarancja swobody przepływu płatności.
  

Swobodny przepływ towarów:

• Unia celna
  
• zniesieniu ceł wewnętrznych i opłat o skutku równoważnym;
  
• zakaz stosowania ograniczeń ilościowych i środków o równoważnym skutku.
  

Swoboda przepływu osób:

• przemieszczanie się, osiedlanie i zatrudnienie,
  
• przepływ pracowników ("pracownik" = wszystkie osoby wykonujące pracę najemną za wynagrodzeniem);
  
• tzw. swoboda przedsiębiorczości = ekonomiczną swobodę prowadzenia działalności gospodarczej;
  

Swoboda świadczenia usług:

• Od swobody przedsiębiorczości różni się przejściowym charakterem wykonywanego świadczenia
  
• Przesłanki korzystania z tej swobody:
  
  • świadczenie danej usługi poza granicami własnego państwa;
    
  • odpłatność tego świadczenia (z reguły).
    
• "Usługi" = działalność o char. przemysłowym, handlowym, działalność rzemieślników lub przedstawicieli wolnych zawodów.
  

Swoboda przepływu kapitału:

• transfer kapitału pieniężnego i rzeczowego, przede wszystkim na cele kapitałowe i inwestycyjne;
  

Swoboda przepływu płatności:

• umożliwia realizację świadczeń z zakresu przepływu towarów i usług.
  

TWE przewidział różne gwarancje dla poszczególnych swobód rynku wewnętrznego, które następnie zostały dookreślone i ujednolicone przez ETS. Obecnie ograniczenie którejkolwiek z tych swobód przez dane państwo członkowskie możliwe jest jedynie, gdy ograniczenia te:

służą uznanemu celowi wspólnotowemu; nie są dyskryminujące ani w sposób bezpośredni, ani pośredni w stosunkach pomiędzy danym państwem a innymi państwami członkowskimi

nadają się do spełnienia zamierzonego celu; ich podjęcie jest konieczne dla osiągnięcia tego celu.

W uzasadnieniu stosowania ograniczeń tych swobód decydującą rolę pełną zasada zakazu dyskryminacji oraz zasada proporcjonalności. Co więcej, z orzecznictwa ETS wynika, że takie ograniczenia są uzasadnione jedynie wtedy, gdy są zgodne z prawami podstawowymi chronionymi przez Trybunał Sprawiedliwości.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Jurysdykcja ogólna

Jurysdykcja ogólna według Rozporządzenia Rady (WE) Nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sadowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Zasadą ogólną jest, że osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium danego państwa członkowskiego, mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego. Przy czym do osób, które nie są obywatelami państwa członkowskiego, w którym mają miejsce zamieszkania, stosuje się przepisy jurysdykcyjne właściwe dla obywateli tego państwa (art. 2 Rozporządzenia).

Niezależnie od miejsca zamieszkania, Rozporządzenie przewiduje jednak szereg przepisów o jurysdykcji szczególnej albo wyłącznej, a także szczególne regulacje dotyczące jurysdykcji w sprawach dotyczących

[1] ubezpieczeń,

[2] umów zawartych pomiędzy konsumentami oraz

[3] indywidualnych umów o pracę.

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl

Postępowanie przed ETS

Zgodnie z zasadą autonomii sądowej Wspólnoty, wszystkie spory wynikające z pr. europejskiego mogą być dochodzone wyłącznie przed Trybunałem Sprawiedliwości. Art. 292 TWE stanowi, że państwa członkowskie zobowiązują się nie poddawać sporów dotyczących wykładni lub stosowania Traktatu procedurze rozstrzygania sporów innej niż w nim przewidziana. Zapewnia to wspomnianą jednolitość stosowania pr..
Trybunał Sprawiedliwości (dalej zwany ETS) jest organem sądowym Wspólnot. Pełni on funkcje sądu międzynarodowego (ponieważ rozstrzyga spory pomiędzy państwami członkowskimi), sądu konstytucyjnego (rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy organami Wspólnot, zwłaszcza zapewnia realizację zas. równowagi instytucjonalnej, i decyduje o zgodności pr. wtórnego z prawem pierwotnym), sądu administracyjnego (kontroluje formalną ważność aktów pr. wspólnotowego) oraz sądu apelacyjnego (w sprawach odwołań od orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji). Oprócz tego ETS może działać jako sąd arbitrażowy, na mocy kompromisu zawartego przez zainteresowane państwa. Trybunał składa się z 25 sędziów, po jednym z każdego państwa członkowskiego, oraz z 8 rzeczników generalnych, pełniących funkcje formalnie pomocnicze (choć bardzo ważne) przy przygotowaniu orzeczenia. Sędziowie wybierani są na 6 lat z możliwością ponownego wyboru; co 3 lata wymienia się połowę składu Trybunału. Muszą oni posiadać kwalifikacje pozwalające do zasiadania w najwyższych organach sądowniczych swoich państw i być uznanymi ekspertami w poszczególnych dziedzinach pr.

Po wejściu w życie Traktatu z Nicei zasadą stało się rozstrzyganie spraw w składzie tzw. wielkiej izby (13 sędziów) lub izbach złożonych z 3 lub 5 sędziów; w najważniejszych sprawach Trybunał podejmuje decyzje w pełnym składzie.

W 1988 roku, w celu odciążenia Trybunału, decyzją Rady powołano Sąd Pierwszej Instancji, który działał przy Trybunale. Składał się on z 15 sędziów powoływanych na okres 6 lat, z możliwością ponownego mianowania. Na mocy Traktatu z Nicei podniesiono rangę Sądu Pierwszej Instancji, który uzyskał status samodzielnej instytucji wspólnotowej. W jego skład wchodzi po jednym sędzi z każdego państwa członkowskiego. Rozszerzono zakres jurysdykcji SPI, przyznano mu także możliwość, jeśli TS podejmie taką decyzję, rozstrzygania w ograniczonym zakresie w sprawie pytań prejudycjalnych.
Dzięki zmianom wprowadzonym przez Traktat z Nicei (art. 225a TWE), Rada 2 listopada 2004 podjęła decyzję o utworzeniu Sądu do spraw Służby Publicznej, a 22 lipca 2005 mianowała 7 sędziów tego sądu. Do jego zadań należy rozstrzyganie sporów z dziedziny służby publicznej UE.

Zas. postępowania przed Trybunałem:

Sposób pracy Trybunału wyznaczają cztery główne czynniki. Po pierwsze, procedury określone w TWE, Statucie ETS oraz Regulaminie; po drugie, szczególne typy postępowania, a zwłaszcza pytania prejudycjalne z art. 234 TWE; po trzecie, reżim językowy Trybunału, wymagający na co dzień pracy w 11 językach; po czwarte wreszcie fakt, iż sędziowie, rzecznicy generalni oraz inni pracownicy merytoryczni wywodzą się z różnych kultur i tradycji prawnej.
Procedury przed ETS cechują trzy elementy: kontradyktoryjność, uprzywilejowanie formy pisemnej (procedura ustna ogranicza się do wyjaśnienia punktów spornych procedury pisemnej) oraz inkwizycyjność (świadkowie są świadkami sądu, a nie stron; pytania zadają im sędziowie i rzecznik generalny). Generalnie postępowanie przebiega w dwóch fazach: pisemnej (polegającej na analizie memoriałów stron i dokumentów) i ustnej (rozprawie).
Orzeczenie Trybunału ma charakter ostateczny. Rewizja możliwa jest tylko wtedy, gdy spełnione są jednocześnie trzy warunki: absolutny brak wiedzy sądu lub stron o fakcie zaistniałym przed wydaniem wyroku, który miał dla rozstrzygnięcia zasadnicze znaczenie. Rewizja możliwa jest w okresie 10 lat od wydania orzeczenia, przy czym wniosek o nią może być skierowany w terminie 3 miesięcy od ujawnienia dodatkowych okoliczności.
Procedury przed Trybunałem:

1. Niewywiązywanie się państwa ze zobowiązań
   

   Postępowanie z art. 226 i 227 TWE wszczyna się najczęściej wtedy, gdy jakieś państwo członkowskie nie implementuje dyrektyw w przewidzianym terminie (brak pozytywnego działania) albo też w inny sposób uporczywie narusza przepisy wspólnotowe (zwłaszcza powodując szkodę na niekorzyść podmiotów indywidualnych). Nie jest jedynym środkiem pozostającym do dyspozycji Komisji - niekiedy zamiast wszcząć formalne postępowanie, woli ona wytknąć państwom członkowskim naruszenia pr. w corocznych sprawozdaniach z przestrzegania pr. wspólnotowego (ma to miejsce zwłaszcza w dziedzinach wrażliwych politycznie). Jak dotąd, tylko w czterech przypadkach postępowanie o niewywiązanie się państwa ze zobowiązań zostało wszczęte na wniosek innego państwa członkowskiego. Zazwyczaj poszczególne państwa wolą zwrócić Komisji uwagę na fakt naruszenia pr.; dalsze postępowanie prowadzi już sama Komisja.
   

   Pierwszym stadium postępowania jest nieformalne zwrócenie przez Komisję uwagi państwu członkowskiemu. Gdy państwo nadal działa niezgodnie z prawem wspólnotowym, Komisja zwraca się do państwa z oficjalnym wezwaniem o zaprzestanie naruszeń. Jeżeli państwo nadal nie wypełnia swych zobowiązań, Komisja może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Postępowanie z art. 226 wszczynane jest w związku z nieimplementowaniem przez państwa członkowskie dyrektyw; najczęściej pozywane są Francja, Włochy, Belgia i Grecja, najrzadziej - Wielka Brytania, a w ostatnim okresie również Dania.
   

2. Postępowanie o unieważnienie aktu wspólnotowego
   

   Procedura określona w art. 230 TWE ma na celu ochronę przed skutkami niezgodnych z prawem aktów prawnych wydawanych przez instytucje Wspólnoty. Kontroli w tym trybie podlegają wszystkie wiążące akty wspólnotowe. Pojęcie to jest interpretowane ekstensywnie; przykładowo w cytowanej wyżej sprawie ERTA Trybunał uznał, że instrukcja negocjacyjna w sprawie umowy międzynarodowej była wiążąca dla państw członkowskich i tym samym podlegała jego kognicji; również nieformalny komunikat Komisji w sprawie uchylenia pewnych rodzajów karteli został uznany za decyzję i w tym trybie poddany kontroli sądowej. Nie podlegają kontroli natomiast opinie oraz wszelkie akty o charakterze wewnętrznym (notatki, okólniki, instrukcje). W przypadku trudności z rozróżnieniem charakteru danego aktu, Trybunał bada go szczegółowo.
   Skarga z art. 230 może być wniesiona przez Radę i Komisję, a także państwa członkowskie. Traktat Nicejski dopisał do tej listy Parlament Europejski. Podmioty te mogą wszcząć postępowanie o unieważnienie każdego aktu wspólnotowego. Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy, na tych samych warunkach w zakresie skarg wniesionych przez Trybunał Obrachunkowy i EBC w celu ochrony ich prerogatyw. Z kolei jednostki mogą wystąpić o unieważnienie tych aktów prawnych, które są do nich skierowane (w praktyce - decyzji), a także tych aktów, które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie.
   

   Orzeczenie Trybunału unieważnia dany akt w całości lub w części, jeżeli jest on podzielny. Jest ono skuteczne w zasadzie z mocą ex tunc (tj. od wydania aktu), aczkolwiek ETS może wskazać te skutki aktu, które pozostaną w mocy po jego uchyleniu. Zas. ta dotyczy zwłaszcza sytuacji, w których nieważność ex tunc pociągnęłaby za sobą znaczące skutki finansowe dla Wspólnoty lub państw członkowskich.
   

3. Postępowanie o zaniechanie wydania aktu prawnego
   

   Postępowanie w trybie art. 232 TWE mogą wszczynać wszystkie instytucje wspólnotowe, w tym Parlament i Europejski Bank Centralny. Natomiast jednostkom uprawnienie takie przysługuje wyłącznie wtedy, gdy dany akt - skierowany bezpośrednio do nich – miał być wiążący, a wydanie go przez instytucję Wspólnoty było jej obowiązkiem, a nie kompetencją dyskrecjonalną. Celem postępowania jest stwierdzenie nielegalności zaniechania i w konsekwencji zmuszenie organu do działania.
   

   Procedura ta jest dwustopniowa. W pierwszym stadium powód musi stwierdzić zaniechanie i wezwać właściwy organ do działania. W drugim stadium, w razie dalszego zaniechania działania można wnieść skargę do ETS. ETS bada, czy dla wywiązania się z obowiązku wymagane są rzeczywiście określone środki, a następnie czy dany organ rzeczywiście jest uprawniony do podjęcia działania. W przypadku odpowiedzi pozytywnych na oba pytania Trybunał wydaje orzeczenie wzywające do działania. Nie wyklucza to dalszego postępowania odszkodowawczego.
   

4. Procedura odszkodowawcza za delikty Wspólnoty
   

   Według tej procedury, roszczenia odszkodowawcze z tytułu szkód poniesionych przez jednostki w wyniku działań Wspólnoty lub jej funkcjonariuszy są dochodzone według ogólnych zasad pr. wspólnego dla wszystkich państw członkowskich. Traktaty założycielskie nie określają bliżej procedury, pozostawiając ją Trybunałowi.
   

   Postępowanie odszkodowawcze wszczyna się zawsze przeciwko określonej instytucji. Warunkiem odpowiedzialności Wspólnoty jest nielegalność działania. Odpowiedzialność taka jest możliwa tylko w przypadkach naruszenia przez instytucję normy pr. pierwotnego o fundamentalnym znaczeniu dla ochrony praw jednostek. Ostatnim warunkiem odpowiedzialności Wspólnoty jest związek przyczynowy między szkodą i naruszeniem pr. przez instytucję Wspólnoty.
   

5. Procedura prejudycjalna
   

   Ze względu na szczególne znaczenie tego postępowania dla jednolitości systemu prawnego Wspólnoty, procedura prejudycjalna została omówiona poniżej, w części dotyczącej zasad funkcjonowania pr. wspólnotowego.
   

Linki sponsorowane

KANCELARIA PRAWNA ul. Grunwaldzka 38A/6, Poznań tel. (061) 86-888-48 info@matysiak-kancelaria.pl www.matysiak-kancelaria.pl